Tergooi MC ‘doet Groen’ – energiezuinig en duurzaam
In mei 2023 is het nieuwe duurzaam gebouwde ziekenhuis in gebruik genomen. De renovatie en innovatie van een deel van de oudbouw, de F- vleugel, is eind september 2024 voltooid, en begin 2025 in gebruik genomen. Hierbij zijn alle systemen, van luchtbehandeling tot verlichting en ook veel apparatuur van bijvoorbeeld de laboratoria verduurzaamd. Hierdoor is het energieverbruik van het ziekenhuis flink verlaagd.
Qua energieverbruik lijkt Tergooi MC op een klein dorp. Het verbruikt ongeveer net zoveel energie als dat van 4.000 huishoudens bij elkaar. Dat is behoorlijk wat.
Architect houdt zich bezig met groen
De visie van de architect, de landschapsarchitect en Tergooi MC was om in deze bosrijke omgeving zoveel mogelijk groen te behouden. Een groene omgeving bevordert het genezingsproces.. En als bezoeker kun je dat merken. De bomen staan best dicht bij het gebouw. Het is mooi om te zien dat het gelukt is veel bomen te sparen.
Ook in het ziekenhuis is veel groen. Er zijn groene patio’s en (binnen)tuinen aangelegd. Er is een groot, schaduwrijk terras bij het restaurant. En er is ook een speciaal oncologisch groen dakterras. In het nieuwe ziekenhuis heeft elke opgenomen patiënt een eigen kamer, met uitzicht op de natuur en op groene (sedum)daken. Sedumdaken zijn goed voor de biodiversiteit, zorgen voor vertraagde waterafgifte bij intense regenval en ze zijn ook best duur, toch ging het ziekenhuis hierin mee. Dankzij sponsoren en giften konden de daken en de inrichting van de patio’s bekostigd worden.
Betrokkenheid vanuit veiligheid, milieu en duurzaamheid
Hildy Treffers en Lesley Reckman, vaste medewerksters bij Tergooi MC, vertellen enthousiast over hoe het ziekenhuis op zo’n goede, energiezuinige wijze tot stand is gekomen. Hildy, stafmedewerker Veiligheid & Milieu, is vijftien jaar geleden bij de start van dit enorm grote project betrokken. Lesley, stafmedewerker Duurzaamheid en Veiligheid, is expert Duurzaamheid Zorg.
In mei 2025 was er een eerste mooi resultaat te delen: 23,8 % van alle benodigde elektriciteit wekte Tergooi MC in die maand zelf op. Het meetbedrijf dacht dat er iets mis was en heeft er een berichtje aan gewaagd. ‘Klopte het wel dat het energieverbruik zo gekelderd was?’
De twee dames krijgen er een kick van. Als het goed is voor de portemonnee, dan is het vaak ook goed voor het milieu. Samen met hun collega’s Bart Vercauteren, projectmanager huisvesting vastgoed en Diede Timmer, installatieverantwoordelijke, komen ze éen keer per maand bij elkaar. Ze monitoren hoe het gaat met de zonnepanelen, water, gas en andere aanverwante zaken.
Met veel plezier ondersteunen zij met hun kennis en expertise inmiddels andere ziekenhuizen in hun zoektocht naar vernieuwing, duurzaamheid, groene keuzes en energiebesparing. Lesley: “Consultancybureaus zeggen dit te kunnen voor ziekenhuizen. Maar wij delen die kennis gratis met andere ziekenhuizen en zorginstellingen. Op grond van onze opgedane ervaringen weten wij nu zoveel.’
Welke energiesystemen zijn er gekozen?
Ons ‘duurzame’ hart zal harder kloppen bij het lezen van de volgende investeringen/ toepassingen:
- Alle geschikte daken (grotendeels uit het zicht) zijn voorzien van zonnepanelen. De energie, die Tergooi MC zelf op kan wekken, hoeven ze niet af te nemen en dat is winst. Vooral de luchtbehandeling die zorgt voor een goed binnenklimaat, vraagt constant veel energie. Bijna alle daken die vanuit het gebouw, de verdiepingen, zichtbaar zijn, hebben sedum, oftewel dakbeplanting.
- Voor de verwarming en koeling maakt het gebouw gebruik van Warmte-Koude Opslag, een zogeheten WKO. Er zijn overal energiezuinige warmtepompen geïnstalleerd. In de zomermaanden wordt het gebouw gekoeld met de koude die in de winter op 120 meter diepte in het grondwater is opgeslagen. Binnen voelt het zomers aangenamer dan buiten. In de winter is dat proces omgekeerd voor verwarming.
- Als backup voor verwarming is het ziekenhuis nog aan het gasnet gekoppeld. In de twee jaar dat het ziekenhuis nu open is, is het één keer voorgekomen dat de ‘CV’ moest aanslaan voor warm water. Gas wordt nog gebruikt voor het produceren van stoom voor de luchtbevochtiging in de OK, om te voorkomen dat de lucht te droog wordt, maar dat is een fractie van wat er vroeger verbruikt werd.
- Het gebouw heeft energiezuinige ledverlichting. En er is waar mogelijk gebouwd met gezonde, ‘groene’ materialen. Er is enkel duurzaam geproduceerd hout met FSC-certificaat toegepast.
- Alle ramen zijn voorzien van zonwerende coating om de warmte in de zomer zoveel mogelijk buiten te houden. En de muren zijn volgens de hoogste standaarden geïsoleerd.
- Overal in de nieuwbouw is hoogwaardig dubbel of driedubbel glas aangebracht.
Hoe scoort het ziekenhuis op duurzaamheid?
Op basis van bovenstaande duurzame toepassingen heeft het ziekenhuis een ontwerp certificaat behaald van het keurmerk BREEAM ‘very good’. Het is een methode om gecetificeerde duurzaame gebouwen te ontwikkelen en bouwen.
Tergooi MC is mogelijk het meest duurzaam gebouwde ziekenhuis van Nederland met een energielabel A++++ status. Voor een A5+ status zou Tergooi MC een energieneutraal ziekenhuis moeten bouwen. Dan zou er minimaal acht hectare zonnepanelen nodig zijn of zouden we windmolens moeten plaatsen. Dit was een onrealistische opgave.
Kortom
De energieprestatie(coëfficiënt) van de nieuwbouw is 70%. Dat is 30% strenger dan de wettelijke eis, dankzij alle energiezuinige toepassingen. Dit maakt het ziekenhuis uiterst energie-efficiënt en duurzaam.
Behalve aandacht voor het energiegebruik van het duurzaam gebouwde Tergooi MC is er op gedragsniveau ook nog een wereld te winnen.
Ben je benieuwd?
Lees het de volgende keer in deel 2 – Tergooi MC ‘doet Groen’.
Meer weten?
Zie tergooi.nl/nieuwbouw en tergooi.nl/duurzaamheid
