Verslag van het Stinzenuurtje – Welkom in de Kas
Op maandagavond 22 juli kwamen we met een groepje van acht geïnteresseerden samen bij Kas & Co om van Martin Stevens te leren over stinzenplanten. Er was immers wat discussie ontstaan tijdens de avond Groene Gangmakers. Wat zijn de beste keuzes voor stinzen om deze herfst de grond in te doen? Waar helpen we hongerige hommels en ontwakende bijtjes het beste mee op de vroege voorjaarsdagen? Er is er maar één die hier echt alles over weet. Dat is Martin Stevens van kwekerij Kas & Co, net buiten Kerkelanden aan de Kromma Rade, naast Intratuin.
Martin heeft jarenlang gewerkt bij Natuurmonumenten en heeft ontzettend veel ervaring op het gebied van ecologie en alles dat groei en bloeit. Ilona van bewoners initiatief Kerkelanden Groent klopte aan bij Martin. Kunnen we samenkomen in de kas voor een uurtje bijpraten over dit bijzondere gewas?
Welkom in de kas!
Het ontvangst pakte uit met een hartelijk welkom in de tuin door Lien en Martin van Kas & Co. De temperatuur was heerlijk en om samen te komen in de kas was geen goed plan, dus lekker buiten. Tussen het groen verzamelden we en nadat de deelnemers compleet waren, begon Martin met het uurtje vertellen over stinzenplanten. Er waren flink wat boeken mee. Aan een deel heeft hij zelf meegewerkt. Zowel inhoudelijk als ook de fotografie geleverd.
Martin vertelt over de achtergrond waar de stinzenplanten vandaan komen. Zo had Turkije, in de periode van het Ottomaanse rijk, een echte bloembollen cultuur. De Nederlandse tulpen vinden hun oorsprong daar. Vanaf de zestiende eeuw zijn de stinzengewassen door de adel, boeren en monniken in hun tuinen en landgoederen in Nederland geplaatst.
Stinzenplanten zijn geen ecologische groep, maar een cultuurhistorische groep. Het zijn voorjaars bloeiende planten met vaak opvallende bloemen en een waardevolle cultuurhistorische achtergrond.
Het zijn soorten die zich kunnen handhaven dankzij tuinieren. Ze verwilderen niet. Ze komen voor bij boerderijen (de stinzen) buitenplaatsen, notaristuinen, pastorietuinen en dergelijke vooral in de noordelijke provincies, langs de binnenduinrand en langs de Utrechtse Vecht van oudsher. Een groot deel is van ver weg afkomstig en dus niet van hier.
Stinzenplanten zijn niet inheems. Wel van waarde!
Alleen de daslook wordt als regionale stinzenplant aangemerkt. Regionaal wil zeggen dat ze wel inheems is maar vooral ook altijd wel in stinzenmilieus aangeplant zijn. Uit het wild gehaald dus. De andere uiensoorten zijn nooit aangeduid als stinzenplant, ook niet wat nu in in de handel is als “sierui”.
Het woord stinzenplant komt van het Friese woord ‘stins’ – stenen huis. De term werd begin vorige eeuw overgenomen door botanici. Zij gingen de term ook gebruiken voor andere voorjaarsbloeiers die bij historische locaties groeiden.
Bekende soorten stinzen zijn de krokus, sneeuwklokje, sterhyancint, sneeuwroem, vingerhelmbloem, boshyacint, kievitsbloem, kleine maagdenpalm, en verschillende uiensoorten. Denk bij deze laatste aan moeslook, bieslook en daslook.
Botanici herkenden in tuinen een zekere samenhang, vooral van de oude stinzentuinen en zijn die daarom gaan duiden met de term Stinzenflora.
Verdieping: Hier vind je de oorspronkelijke stinzenplanten met hun bloeiperiode: stinzenflora-monitor.nl
Ilona: “Het leuke is dat veel van deze bloemen van betekenis zijn voor de bestuivende insecten. Zo ondervond ik op een zonnige dag in februari bij een bezoekje aan de Costerustuin, dat het zoemde van de bijtjes en hommels rond de boeren krokussen. Die waren duidelijk enthousiast over zoveel bloei aan het einde van de winter. Dit najaar ga ik dus zeker wat bio boeren krokussen en sneeuwroem in wat varianten poten rond onze woning en in de geadopteerde strook tegenover ons huis. Alle beetjes helpen.”
Martin geeft aan; De Warande is een fijne kweker. Ze hebben een mooi assortiment aan biologische bollen en knollen. www.sterkebollen.nl
Advies: Wel goed in de gaten houden; voorzichtig zijn met het kopen van bollen. Heel veel aanbod wordt niet gifvrij gekweekt en alles ligt zo gevoelig nu er zoveel insecten sterven door de acties van de mens.
NB: Ga er vanuit dat bollen die je koopt gif bevatten.
Geen leuk bericht, maar het zijn helaas de feiten. Tenzij het nadrukkelijk is vermeld op de pagina of verpakking van de leverancier.
Deze avond was dus eigenlijk de belangrijkste boodschap: Biologisch of gifvrij, daar helpen we de insecten mee.
We bedanken Martin en Lien voor alle uitleg en de gastvrijheid.
—
Bij de Groene Gangmakers avond, georganiseerd door themagroep Natuur in en om de Stad, werd het al genoemd: het zou leuk zijn als we met stinzenplanten wat meer kleur in het Hilversumse straatbeeld kunnen krijgen.
Dus:
Save the date: In het weekeind van 5 oktober is het Nationaal Bloembollen Weekeind. Iemand noemde de suggestie voor een ‘Bio Bloembollen Borrel’. Nou, daar gaan wij wel op aan! Het valt mooi in het weekeind van De Duurzame Dagen van Hilversum100. Dat treft!
Vind je het leuk om mee te denken over hoe we het kunnen financieren om een grote hoeveelheid bloembollen te kunnen poten dit najaar in onze eigen tuinen en daar buiten? We kunnen nog wat hulp gebruiken!
Ben je actief als ‘Voedselbank voor de Bij’ van The Pollinators en draag je graag extra bij; laat het ons weten.
Graag je berichtje naar de themagroep Natuur in en om de Stad: natuur@hilversum100.nl
Wildeplantenkwekerij Kas & Co is naast een kwekerij ook een groene broedplaats van een verzameling bedrijfjes en vrijwilligers in het groen. Allemaal werkend voor en aan een duurzame maatschappij en omgeving. kasenco.wordpress.com
