Verslag: Inspiratie avond Levende Tuinen #06 Water in de Tuin
Met hulp van drie bevlogen Hilversumse sprekers van de – alweer zesde inspiratieavond – moedigen we je aan om de zaag zetten in de regenpijp!
In dit verslag delen we een aantal eenvoudige tips om op een slimme manier met regenwater om te gaan en met een koelere tuin de zomer goed door te komen.
Joke Lugtmeier, bewoner van Kerkelanden en actief lid Kerkelanden Groent
“Water is een hot item. Langdurige droogte en extreme regenval leiden wereldwijd tot grote problemen. Door verdroging worden rond het water levende diersoorten en planten bedreigd. Allerlei projecten worden gestart om deze verdroging in het landschap tegen te gaan. Heel interessant, maar nu gaan we nadenken over het eigen watergebruik en dan specifiek het watergebruik in onze tuin. We kijken wat WIJ kunnen doen. Hoe kunnen WIJ anders met regenwater omgaan in onze tuin of balkon. Daar hebben we immers zelf invloed op.”
Ilona Hartensveld, initiatiefnemer Kerkelanden Groent
“Eind 1800 droomden veel leerlingen weg bij de iconische schoolplaat van M.A Koekkoek; ‘In Sloot en Plas’. Ik ben vast niet de enige hier die in de jaren ’80 ook weg kon verdwijnen in deze epische schoolplaat tijdens de biologieles.
Water is leven! Water in de tuin maakt een levende tuin. Een natuurrijke buitenruimte waar van alles in leeft, kan niet zonder water. De medebewoners van onze buitenruimte, de dieren, de planten, de struiken en de bomen, zijn ervan afhankelijk.
Door het veranderende klimaat wordt het weer extremer. Droogte, hoosbuien en hittegolven wisselen elkaar af. De afgelopen maanden hebben we gezien hoe grillig het weer kan zijn. Sloten, vennen en meertjes drogen uit tijdens wekenlang aanhoudende droogte. Een ingewikkelde tijd als je kikker, salamander of waterkever bent.”
Een groene tuin waar we regenwater kunnen opvangen of waar het water direct de bodem in kan via een wadi of infiltratie oplossing, heeft veel voordelen:
- Het scheelt gebruik van drinkwater
- Een groene tuin geeft koelte rond ons huis
- Kleinere kans op een overbelast riool
- Minder wateroverlast en kans op schade aan de woning
- Een groene tuin geeft een betere ecologische balans
- Het vermindert stress en perioden van spanning of drukte
- Het verhoogt de financiële waarde van je woning
Naast alle voordelen van een koele tuin of balkon is het kunnen maken van zo’n mini biotoopje gewoon iets heel speciaals. Het geeft veel voldoening als juffers, padden, salamanders, vlinders, egels, bijtjes en vogels het door jou gerealiseerde stukje stadsnatuur weten te vinden.
Sabine Leijgraaf
In de praktijk blijkt dat veel mensen toch een drempel voelen om tegels te wippen en de zaag in de regenpijp te zetten. Sabine Leijgraaf is ontzettend duurzaam bezig op veel vlakken, zowel privé als binnen de gemeente, maar zet zich vooral hard in op de Energietransitie en Groene mobiliteit. Sabine vertelt over de plussen van een ecologische tuin met WADI en haar sedumdak. Een schoolvoorbeeld van klimaatadaptief tuinieren. Sabine heeft namelijk een regenton én een wat lager gelegen wadi plus vijver in de tuin. Ook ervaart ze de voordelen van het hebben van een sedumdak op haar keuken en bijkeuken.
Verder vertelt ze dat haar tuin een fijne plek voor haar gezin en allerlei insecten is geworden. Libellen en bijzondere vlinders strijken neer. Net zoals haar dochters die naast gele irissen in de wadi een rustmomentje vinden.
Een uur voorafgaand aan de lezing besloten twee bijzondere insecten op een tuinkaars te gaan zitten bij haar vijver. Deze foto mocht uiteraard niet ontbreken in Sabine’s presentatie.
Ynske Betlem
Ynske, vertelt ons wat het duurzame netwerk Hilversum100 precies is en hoe betrokkenen – de duurzame doeners – steeds beter in verbinding komen met elkaar.
Aansluitend neemt zij ons mee in hoe zij en haar partner Erik regenwater opvangen en wat ze met het opgevangen regenwater allemaal doen – en er in de toekomst nog mee willen gaan doen.
Toen Ynske en Erik een paar jaar terug een regenton van 300 liter installeerden en deze bij de eerste hoosbui binnen tien minuten vol was, bedachten zij direct dat ze het nog grootser zouden gaan aanpakken. En grootser werd het. Ze toont onder andere foto’s van het water in de tuin. Dan volgen de foto’s van de kuil die gegraven wordt en de tank die met een kraan over het huis getakeld wordt. Impressive!
Zij plaatsten een ondergrondse regenwatertank van 5000 liter. Het opgevangen water wordt gebruikt voor de moestuinplanten, de border, het sproeien van het gras en de kinderen spoelen er van alles mee af. Dat scheelt natuurlijk vele liters drinkwater en daar doen ze het voor. Ook vertelt ze over het plan om het water straks in de bijkeuken te gaan gebruiken voor kraan en wasmachine. Maar pionieren is het wel. Hoe houden we de waterkwaliteit goed en veilig? Ze zijn nog volop in proces richting de afrondingen; het goed aansluitbaar maken van het opgevangen water in de bijkeuken.
Martin Stevens
Martin Stevens van Kwekerij Flora voor Fauna vertelt over een negental sterke inheemse plantsoorten, die het bij meer aanhoudende buien en bij lange droge perioden, goed doen in onze tuinen.
Matthieu Oostveen
Matthieu uit Kerkelanden zette, na een flinke verduurzaming aan de woning, zelf de zaag in de regenpijp en installeerde een regenton. Het opgevangen water wordt nu gebruikt voor de tuin en de ‘Makkelijke Moestuin’ die naast de regenton staat. Dat het helemaal niet zo spannend is om de zaag in de regenpijp te zetten weet Matthieu ons goed over te brengen. Hij gaat door het hele proces en laat ons zien dat je het beste een kleine figuurzaag gebruikt. Als laatste tip geeft Matthieu mee om stap voor stap de gebruiksaanwijzing die meegeleverd wordt bij een regenton, door te lezen en de stapjes stuk voor stuk door te voeren. Het is heel fijn om buiten een kraantje met water te hebben.
De tuin van Matthieu bood ruimte om een vijver aan te leggen. Salamanders, juffers en andere kleine diersoorten weten de vijver inmiddels goed te vinden. Zo ook deze ringslang:
Vogels badderen en drinken in de vijver en vanuit de woonkamer geniet het hele gezin mee met het levendige tafereel. Matthieu heeft de vijverbodem in een aantal zones/niveaus opgebouwd en voor een goede bodem geeft hij ook advies. Vijversubstraat is een belangrijke basis om de planten goed te laten aanslaan. Tip; kies planten die zuurstof afgeven zoals waterpest, hoornblad en krabbescheer.
Albin Hunia
Voor deze avond hadden we een bonus spreker uitgenodigd, maar dit ging helaas niet door. Albin zou vertellen over de infiltratiegoot die hij momenteel aanlegt in zijn tuin. Hij heeft een lange goot gegraven, deze met oude tegels afgewerkt. Er komen rotsblokken, stenen en plantjes in en omheen. Zo zal het regenwater straks goed verdeeld in de bodem worden opgenomen. Binnenkort gaat de zaag in zijn regenpijp.
Waar we online ook wel over lezen is deze optie: Graaf een flinke goot bij de regenpijp. Stort er rivierkiezels of een andere steensoort in. Werk deze af met geodoek of ecologisch worteldoek. Dat houdt de structuur open, waardoor water goed verdeeld wordt over de oppervlakte. Zand of aarde erop, of houd het boven de stenen open. Zet de zaag de regenpijp aan de onderzijde en plaats er een bochtje op, zodat het water er op een goede manier de tuin in stroomt. Er bestaat een speciaal hulpstuk voor: de afkoppelsteen.
Een Q&A
Opvallend is dat de meeste vragen gaan over het maken van een groen dak. Misschien is dit een mooi onderwerp voor een volgende inspiratieavond van Kerkelanden Groent. Het is een mooie manier van meters maken voor extra opvangen van water, het geeft extra koelte, het isoleert en een groen dak kan een impuls zijn voor de biodiversiteit.
“Groot als deze voorbeelden zijn fantastisch, maar ook met een heel kleine poel of een betonkuip op het terras kun je ook al wat verschil maken voor veel diersoorten. Verbazingwekkend snel weten ze het te vinden. Met de juiste zuurstofplanten zoals waterpest en hoornblad, in combinatie met een aantal uurtjes zon, houd je het water helder en kwalitatief op orde. Een goede in-en uitstap is voor veel dieren wel zo veilig.
Het plaatsen van waterschaaltjes is met deze warme dagen een waardevol goed voor veel kleine diersoorten. Doe wel even wat steentjes in het schaaltje, zodat het veilig is voor insecten. Voor vlinders kun je er ook overrijp fruit naast leggen. Een open gesneden banaan, pruim of een stuk mango of sinaasappel. Je kunt het rustig een dag of drie laten liggen, want het mag wat rotten. Ook de nachtvlinders snoepen mee. Je ziet ze niet; ze zijn er wel. Wist je dat er tien keer zoveel nachtvlinders zijn als dat er dagactieve vlinders zijn?
En afkoppelen van een regenpijp kan ook op een balkon, mits de regenpijp bij eigen woning hoort. Op Ilona’s balkon gaat het opgevangen regenwater in een 20 ltr jerrycan. Daar vanuit is een super easy zelfregulerend Gardena Aquabloom bewateringssysteem met zonnepaneeltje en twintig water afgiftepunten aangesloten.
Joke sluit de avond af: “Verduurzamen van tuinen lijkt misschien klein, maar juist in die kleine stappen begint de verandering: Tegel eruit, plant erin! Met elke regenton of mini vijvertje in een tuin verandert er iets. Het maakt onze buurt mooier, leefbaarder en meer toekomstbestendig.
We hoeven niet alles in één keer goed te doen. Wat telt is die eerste stap die we zetten. Als we die zetten, dragen we met elkaar een flinke steen bij in een betere toekomst voor mens, dier en de aarde.”
Aan de presentatietafel
- Maartje van Vereniging Groei & Bloei Hilversum met gratis inheemse zakjes zaad, advies over het tien-stappen plan voor de tuin en een proefexemplaar van het beste planten magazine van Nederland. Inmiddels is Groei & Bloei helemaal ingericht op duurzaam tuinieren voor een betere toekomst.
- De Costerustuin met een machtig mooie lijst aan sterke planten, uitgewerkt op een A4 voor de deelnemers. Advies waar je voor kunt kiezen voor tuinieren bij klimaat uitdagende omstandigheden.
- Kala en Martin van Kwekerij Flora voor Fauna: Check de mooie plantenpakketten online en stel het samen met hulp van één van de vrijwilligers op de tuin op vrijdag en zaterdag. Plantvoorstellen voor meer biodiversiteit in de tuin: wildetuinplanten.com
Kon je de avond niet bijwonen?
Milieu Centraal heeft waardevolle artikelen online over klimaatverandering, regenwater opvangen langs het huis en de benefits van tuinieren in een klimaatadaptieve een groene tuin:
- Water besparen in de tuin
- Klimaatadaptatie
- Voordelen van een groene tuin
- Uitleg over de beste budget en snelste variant; afkoppelen en het de tuin in laten gaan via een afkoppelsteen of tegel.
Leuk detail vlak na de inspiratie avond; We ontvingen twee berichten van deelnemers die gelijk met de adviezen aan de slag zijn gegaan. Zo werd er volgens het stappenplan in het eerste weekend al een vijver aangelegd in Loosdrecht en zette Barend de zaag in de pijp en sloot een regenton aan. Van een stapel oude bakstenen maakte hij een onderstel waar hij ook aarde tussen voegde. Een leuke natuurinclusieve budget oplossing waar ook kleine diersoorten, zoals padden en salamanders, weer van kunnen profiteren.
Super voldoenend dit zo snel na de avond al te mogen ontvangen, want hier doen we het voor!
Ieder stapje is er één! Draag jij ook jouw steentje bij?
Ook inspiratie bieden en meedenken in mogelijkheden in oplossingen? Doe mee in de (Signal) Hilvergroen appgroep(en)!
